Dicle Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Ekonomisi dalında yüksek lisans eğitimimi tamamladım. Bitirme projesini “İlkokul ve Ortaokul Müdürlerinin Eğitim Sürecinde Karşılaştığı Ekonomik Sorunlar ve Bu Sorunları Çözme Yöntemleri” üzerine bir araştırma ile bitirdim. Bu araştırmanın sonuçlarını yazı dizisi şeklinde başta eğitimden sorumlu ve yetkili kişilerin olmak üzere kamuoyunun dikkatine sunuyorum.
Okullarımızda yapılan eğitim-öğretim faaliyetlerinin etkili ve amacına uygun olarak yerine getirilmesi okulun temel misyonudur. Eğitim süreci içerisinde bu etkinliklerin yapılabilmesi için okulun temel ihtiyaçlarının karşılanması ve beklenmeyen kimi gider kalemlerinin karşılanması mümkün olmaktadır. Diğer taraftan ülkemizin nüfusu ile örgün eğitime devam eden öğrenci sayısı göz önüne alındığında verilen hizmetten en fazla yararlanıcısı olan kurumların başında okullar gelmektedir. Aynı şekilde ülke nüfusunun dörtte birine yakın kısmının öğrenci olduğunu düşünecek olursak her vatandaşın eğitim kurumlarıyla doğrudan ve dolaylı olarak ilişkisi olduğu söylenebilir. Bu bağlamda okulun, bireyin yaşamında önemli bir yerinin olduğunu ifade etmek mümkündür. Bu açıdan bakılacak olursa hem toplum hem de birey için önemli bir yere sahip olan okulun yani eğitimin genel bütçe içerisinde en fazla payın ayrılması zorunlu bir durumdur Buna rağmen okulların temel ihtiyaçlarının büyük bir bölümünün devlet tarafından karşılanması, okulların ekonomik nedenlerden kaynaklanan sorunlarını tam anlamıyla çözüme kavuşturamamaktadır. Diğer bir anlatımla okulların bütçe sorunlarının oluşu, verilen eğitim hizmetinin kalitesinin düşmesine sebep olan temel bir değişkendir.
Ülkemizde eğitim, ilkokul, ortaokul, lise olarak zorunlu tutulmuştur. 4+4+4 eğitim sistemiyle okulöncesi zorunlu eğitim kapsamında değildir. Bu nedenle ilkokulların ve ortaokulların bünyelerinde anasınıfları bulunduğu gibi bağımsız okul olarak da okul öncesi eğitim verilmektedir. Bütçe ve ödenek konusunda ise lise ve anaokullarının Milli Eğitim Bakanlığı tarafından kendilerine verilen bir bütçeleri bulunmaktadır. İlkokul ve ortaokulların (imam-hatip ortaokulları hariç) bütçeleri bulunmamaktadır. Ancak ilkokul ve ortaokullar için giderlerinde kullanılmak üzere Milli Eğitim Bakanlığı tarafından il ve ilçe milli eğitim müdürlüklerinin hesaplarına belli bir miktar kaynak aktarılmaktadır. İl ve ilçe milli eğitim müdürlükleri de bakanlık tarafından kendilerine gelen kaynağı okulların ihtiyaçlarını göz önünde bulundurmak suretiyle ihtiyaçları karşılama yoluna gitmektedir.
Okulların donatım (sıra-masa, sandalye, bilgisayar, yazıcı, fotokopi makinesi vs gibi) ve onarım ihtiyaçları (kapı, pencere tamiratı, lavabolar, çatı, kalorifer vb) belli bir plana dahil edilmek suretiyle karşılanmaya çalışılmaktadır. Elektrik, su, telefon ve internet kullanım faturaları il ve ilçe milli eğitim müdürlüklerince ödenmektedir. Belli aralıklarla temizlik ve kırtasiye malzemesi de okullara verilmekte ancak verilen malzemeler okulun ihtiyacını karşılamaktan uzaktır. Bunun yanında masa onarımı, cam kırılması, tonerin bitmesi gibi acil durumlarda okulun bu ihtiyaçlarını karşılayacak bütçesi olmadığından okul yönetimleri bu ihtiyaçları karşılamak için kaynak arayışına girmektedir. Bu kaynaklar da okul kantin işletmesinden elde edilen kira geliri (kantini bulunan okullar için), hayırsever kişi ya da sivil toplum kuruluşu tarafından okula yapılan ayni ve nakdi bağışlar şeklinde olabilmektedir. Bu tür bağışlar, her okula yapılmadığı için genel anlamda okulların sorunu devam etmektedir. Bağış alan okulların ise sorunları kısmen çözüm bulabilmekte uzun vadede ise sürekli bir gelir kalemi olmadığı için ekonomik sorunların devam edeceği anlamını taşımaktadır. Bu durum okul yöneticilerinin eğitim-öğretim sürecinde öğretimsel liderlik yapmalarının önündeki en büyük engel konumundadır. Çünkü okul yöneticisi öğrenci ve öğretmenlere eğitim-öğretim süreci içerisinde liderlik yapması gereken zamanın büyük bölümünü okulun bütçesi olmadığı için ekonomik nedenlerden kaynaklı sorunlar için çözecek kaynak arayışına ayırmaktadır. Bu durum okul yöneticisinin asıl rolünü oynamasını engellediği için iş verimini de düşürmektedir.